بازسازی تاریخ وجغرافیای هنر‌های کاربردی ایران بر اساس منابع مکتوب در سده‌‌های نخستین هجری با تکیه بر فرش دستباف

عوامل آسیب‌رسان در هنر‌‌های کاربردی به‌خصوص فرش دستباف با عنایت به نوع مواد اولیه به‌کاررفته در آن بیشترین آسیب را بر پیکر مطالعات تاریخی آن وارد می‌نماید. گستره این آسیب به حدی است که تاریخ فرش قرون نخستین ایران اسلامی را تقریباً خالی از آثار تمدنی نموده است. بازسازی تاریخ و جغرافیای فرش دستباف ایران در سده‌‌های نخستین بر اساس منابع مکتوب تاریخی از اهداف این پژوهش می‌باشد. تحقیق حاضر در مبنا تحقیقی بنیادی و نظری است. همچنین برمبنای پرسش‌هایی که پی می‌گیرد، در دسته پژوهش‌‌های کیفی قرار می‌گیرد و از نظر روش اجرا پژوهشی تاریخی ـ تحلیلی محسوب می‌شود. در این مقاله مشخص گردید که بر خلاف محدودیت‌‌های زمانی و موضوعی منابع مکتوب تخصصی و منابع مکتوب مستقیم؛ منابع مکتوب غیرمستقیم توانایی استخراج اطلاعات قابل قبولی در هنر‌های کاربردی خواهد داشت. بر این اساس انواع واژگان رایج مربوط به فرش دستباف در منابع فوق ردگیری گردید. در منابع مورد استناد در این مقاله به لحاظ فراوانی واژگان زیلو، گلیم، قالی و مصلی نماز به ترتیب بیشترین تعداد را به خویش اختصاص می‌دهند. همچنین مراکز عمده تولید در فارس، طبرستان و دیلمان، خراسان بزرگ، خوزستان و آذربایجان تشخیص داده شد که از این میان خراسان، فارس، طبرستان به ترتیب بیشترین فراوانی را در حجم تولیدات داشته اند.